برای تامل | مایند استور

«زندگی نیازموده ارزش زیستن ندارد»

(سقراط – در دادگاه آتن، وقتی ۷۰ سال داشت و مرگش حتمی بود)

این جمله یکی از تیزترین تیغ‌های فلسفه است. سقراط با آن نه فقط زندگی خودش، بلکه همهٔ ما را به چالش می‌کشد.
اگر دوست داری بیا همین حالا، با روش خودِ سقراط، این جمله را به محاکمه بکشیم و ببینیم آیا واقعاً می‌تواند ادعایش را ثابت کند یا نه!

آیا کسی که هیچ‌گاه باورهایش را بررسی نکرده، واقعاً زندگی می کند یا فقط زنده است؟
سقراط می‌گفت: اکثر مردم «مُرده‌اند و نمی‌دانند».
مردم نفس می‌کشند، غذا می‌خورند، تولید مثل می‌کنند، اما روح‌شان هرگز بیدار نشده‌ است.
روح آدمی تنها وقتی بیدار می‌شود که شروع به «آزمودن» کند. یعنی شروع به پرسیدن کند، شروع به شک کند، شروع به درد کشیدن از حقیقت کند.
حالا اگر دوست داشتی، یک کاغذ بردار و بنویس:

«مهم‌ترین باورها و اعتقاداتی که الان دارم و هرگز واقعاً نیازموده ام چیست؟»

بعد، مثل سقراط، شروع کن به پرسیدن:

چرا؟
شواهدش درستی اش چیست؟
اگر کسی این باور نقد کند عصبانی میشوم؟
از او بدم می آید؟ از نقد آن میترسم؟ ولی این باور اگر اشتباه باشد چه؟
اگر درست نباشد چه؟
اگر فردا بفهمم اشتباه بوده، چه چیزی از دست می‌دهم؟
چه چیزی به دست می‌آورم؟
چه حسی دارم که بعدها بفهمم یک عمر روی یک اندیشه غلط متعصب بوده ام؟؟؟

این دقیقاً همان لحظه‌ای است که «زندگی نیازموده» تمام می‌شود
و زندگیِ واقعی آغاز می‌شود.☺️

✍️دکتر مهدی شمالی
آذر1404

از رنج تا معنا...

در سکوت شب، وقتی در تنهایی می‌نشینم و به ستارگان آسمان نگاه می‌کنم و می‌اندیشم، گاهی احساس می‌کنم زندگی، همانند ریسه‌ای بی‌پایان از لحظات است؛ لحظاتی که برخی رنگین و شاد و برخی تلخ و آکنده از درد هستند و انگار در برخی از موارد اجتناب‌ناپذیر!

در این تاریکی، به یاد می‌آورم که ما همگی بزرگ بدهکاران زمانیم و گذر زمان، آن یگانه واقعیتی است که گریزی از آن نیست. ناگهان در ذهنم با خود زمزمه می‌کنم و از خود می‌پرسم: آنگاه که به عمق خود فرو می‌روی، آیا به عمق زندگی نیز می‌نگری؟! و شاید بزرگترین رسالت آدمی پاسخ به این سوال باشد.

شاید غم انگیز باشد، اما حقیقت این است که مرگ، جزئی از زندگی است و لحظه تولدمان شروع می‌شود. آنجاکه ما هستیم مرگ نیست و آنجاکه مرگ است ما نیستیم.

شاید برای همین است که مرگ همیشه برای اطرافیان سخت است. همچنان که از پرپر شدن میوه‌های زندگی‌مان اندوهناکیم. آری مرگ مانند سایه‌ای همیشگی، در کنارمان قدم می‌زند؛ هرچند همه ما محکوم به زندگی نیز هستیم؛ چراکه عشق به زندگی باید ما را به پذیرش سرنوشت و مرگ رهنمون سازد.

ما باید به شوق زندگی، با تمام سرسختی‌هایش، وجود خود را نیز ارج نهیم و به دنبال حقایق هستی باشیم. چون زندگی بدون آزمودن ارزش زیستن ندارد.

هرچند بسیاری از انسان‌ها از رنج‌های خود فراری هستند اما رنج (که بزرگترینشان مرگ و تنهایی است)، معلم بزرگ ماست، در صورتی که بتوانیم معنایی در آن بیابیم. وقتی هر بار به یاد مرگ خود یا عزیزانمان فکر می‌کنیم و احساس و آگاهی عمیق‌تری به زندگی می‌کنیم، در حال تلاش برای ایجاد معنایی عمیق در زندگی هستیم.

آیا ما نیامده‌ایم که بیاموزیم تا از رنج‌های تلخ، شیرینی واقعی را بیابیم؟ آیا نمی‌توان رنج را همچون یک راهنما در مسیر وجودمان دید؟ به این فکر کنید که اگر یکی از عزیزترین افراد زندگیتان مرگ را ملاقات کند، چه احساسی دارید؟ آیا ممکن است همین امروز این ملاقات صورت گیرد؟

آری انگار ممکن است!!! همانطور که برای ما نیز ممکن است. خوب اگر واقعا این مساله را بدانید رفتارتان با عزیزانتان چگونه خواهد بود؟ پس شاید لازم باشد خود را در آغوش این رنج قرارد دهیم و آن را بپذیریم. چرا که این تنها واقعیت حتمی در زندگی ماست.

هر دندان‌پوسیده زمان، هر چروک صورت، نشانی از حقیقت است. و این حقیقت آن است که ما زنده‌ایم، هرچند که روزی این وجود به پایان خواهد رسید. بیایید به زندگی هم‌چون باغی پر از گل و خار استفاده نگاه کنیم. گل‌هایی که برای ما بو و زیبایی دارد و خارهایی که از این گل‌های زیبا مراقبت می‌کند. شاید بد نباشد که در آغوش هم این گل‌ها را با هم بچینیم و از آثار آن، معنایی عمیق بیابیم.

گاهی هم لازم است تا در این سفر، به یکدیگر نیز تلنگر بزنیم. مانند آینه‌ای که در برابر هم می‌گذاریم، تا به یاد بیاوریم: ما همه یکدیگر را زنده نگه می‌داریم اگر معنای زندگی هم باشیم. و این چنین است که ما هر لحظه را به شکلی عمیق درک می‌کنیم؛ تا زمانی که مرگ را در آغوش بگیریم.

راستی...
معنای زندگی شما چیست؟
رنج شما در چیست؟

✍️دکتر مهدی شمالی_اردیبهشت ۱۴۰۴